8 Ekim 2011 Cumartesi

BÜNYAN HALICILIĞIN KORUNMASI VE GELİŞTİRİLMESİ


Halıların kalitesi eski standartlarına yükseltilmelidir. Halıları güzel ve değerli kılan en önemli özellik kaliteli malzeme kullanıp kaliteli halı imal etmektir. Bünyan'da bugün dokunan halıların kalitesinde, eskiye oranla büyük bir farklılık görülmektedir. Bünyan halıcılığının gelişmeye başladığı ilk yıllarda halıların çözgü, atkı ve ilmelik ipleri yünden oluşmaktayken şu anda sadece ilmelik ip olarak yün kullanılmakta bu durum da halıların kalitesini düşürmektedir. Pamuğun ömrü yüne göre oldukça azdır; halıların dayanıklılığını sağlamak amacıyla pamuk yerine tekrar yün kullanımına başlanmalıdır.

Bugün kalitenin daha da artırılması gerekmektedir. Teknolojideki gelişmelere paralel olarak 1 cm2 ye daha çok düğüm atılacak şekilde ipin üretilmesi mümkün görülmektedir. Çünkü eskiden dokunan halılarda kullanılan ipler, kirmen denilen el aletleriyle eğrilir ve daha kalın olduğu için düğüm sayısı artırılmazdı. Bugün makinelerde bu iş daha ince ve sağlam bir şekilde elde edilmekte, dolayısıyla halıda kalite artışı sağlanabilmektedir (Karahan 1986:23).

Halılarda kökboyanın kullanılması halılarda kalitenin yükselmesine yol açar; çünkü kök boyalar halıların çabuk yıpranmamasına olanak sağlar ve renkler daha canlı olacağı için halının güzelliğini ortaya çıkarır. Bu nedenle Bünyan'ın coğrafi şartları da uygun olduğu ve yörede daha önce kök boya elde edilen bitkilerin yetiştirilebileceği bilindiği için yörede kök boya bitkilerin yetiştirilmesi ve kök boya kullanımı teşvik edilmelidir.

Bazı ülkeler halıcılıkta anilin boyalarının kullanılmasını yasaklamışlardır. Bunu uygulayan ülkelerin başında İran gelmektedir. Kalite kontrol esnasında bu tür boyaların halıda kullanıldığı görülürse, halının satışı yasaklanıp, uygunluk belgesi verilmemektedir (Karahan 1986:23). Buna benzer kontrollerin Türkiye'de ve Bünyan yöresinde de yapılması sağlanmalıdır.

Halılarda kullanılan boyalarda bazı noktalara dikkat edilmelidir. Öncelikle doğal boyalar elde edilen bitkiler ve yardımcı maddeler tespit edilmelidir (Öztürk 1982:49).

Doğal boyalarda kullanılan bitkiler yazıya geçirilmediği için unutulmaya yüz tutmuştur. Bunların unutulmaması için bu kök boyalar ve boya elde etme süreci ayrıntılı bir şekilde yazıya geçirilmelidir.

Kullanılan bitki ve diğer maddelerin boyalarının sabitlik dereceleri ölçülmeli; boya bitkilerinin yetişme alanlarının bulunması, kendiliğinden yetişenlerin üretime sokulması, kültür bitkileri alanlarının ziraatının geliştirilmesi olanaklarının araştırılması ve bu araştırmaların hayata geçirilmesi gerekmektedir (Öztürk 1982:49).

Halıların kalitesini artırdıktan sonra yapılması gereken halıların yurt içinde ve yurt dışında tanıtımını sağlamaktır. Bunun için de dernekler kurulmalı ve bu dernekler halıların reklamını yaparak halıların tanıtım işini yüklenmelidir.

Dernekler birbirleriyle bağlantılı olmalı; çeşitli şehirlerde ve yurt dışında fuar, sergi, festival gibi toplumun ilgisini çekecek tanıtım faaliyetlerinde bulunulmalıdır. Yurt içinde yapılacak olan faaliyetlerin özellikle de yurt dışından gelen turistlerin yoğun olarak gittikleri belli başlı turistik yerlerde yapılması sağlanmalıdır.

Belediyenin gayretleri ile haftanın belirli günlerinde halı pazarı kurulmalı; bunun için belediye tarafından pazar yeri bulunmalı ve pazarın tanıtımı yapılmalıdır.

Bünyanlı halı tüccarları ve halı alım satımı ile uğraşan büyük esnaf birlik beraberlik içerisinde olmalı, fiyatta rekabet yapılmayıp kaliteli halı imalatında rekabet yapılması gerekmektedir.


İlçedeki halı tüccarlarının Kayseri'deki halıcı esnafı devre dışı bırakarak büyük

pazarlara girmesi sağlanmalı; yani Bünyan halılarının Kayseri esnafında toplanarak Ankara, İstanbul ve yurt dışındaki imalatçılara satılması önlenip bu ticari bağlantının direkt Bünyan'dan yapılması sağlanmalıdır. Bünyan halıcılığında geleneksel yapı devam ettirilmelidir. Tüccarların talebe göre desinatörlere çizdirdiği desenler yerine dokuyucuların kendi zihinlerinde oluşturdukları motiflere göre halıyı dokumaları sağlanmalıdır; fakat yeni dokuyucular motiflere yüklenen anlamlar hakkında bilgi sahibi olmadığı için öncelikle dokuyucuların halıcılığı meslekten ziyade bir sanat, kültürün bir parçası olarak görmeleri sağlanmalı, dokuyucular bilinçlendirilmelidir.

Bünyan halılarında kullanılan desenlerin bugüne kadar arşiv çalışması yapılmamıştır. Bu sebeple birçoğu unutulmaya yüz tutmuştur. İleride Bünyan halısını belirleyen, Bünyan halısına özgü nitelikleri unutmamak ve devam ettirmek amacıyla desenler arşivlenmelidir. Halıların orijinal desenleri ve tarihi kıymetleri yok olmadan önce fotoğrafla tespit edilmeli ve bunlar albümlenip gelecek nesillerle bırakılmalıdır (Koton 1949:8).

Türkiye'de özelliği açısından diğer sanayi dallarından farklılık arz eden Türk el halıcılığı başsız durumdadır. Sorunlarına eğilecek dertlerini dinleyecek çözüm getirebilecek kapasitede ve etkinlikte bir yönlendirici kuruluşa ihtiyaç vardır (Derin 1984:17).

Türk Standartlarından veya Ticaret Bakanlığından tescil alınarak Bünyan halılarının tescilinin sağlanması gerekmektedir.

Bünyan halıcılığının üretim merkezleri evlerde kurulan tezgâhlardır. Hükümet tarafından; bacasız ihracat aracı olan, köylümüzün işsizliğini ortadan kaldıran, köylünün koyunlarından üretilen yünün tüketiciye ticari bir ürün olarak ulaşmasını sağlayan halıcılık sektörüne yönelik gereken yasal düzenlemeler yapılarak üretici birliklerinin kurulması sağlanmalıdır. Bu birlikler aracılığıyla dokunan halıların dünya pazarına ihraç edilmesi kolaylaşmalıdır. Bu çerçevede imalatçı ve dokuyucularımıza devlet desteği sağlanmalıdır. Bunların yanında

halı ihracatçısına kolaylıklar tanınarak, halı ticareti ve ikinci el, el halıları ihracatı teşvik edilmelidir.

Üniversiteler tarafından halıcılığın bir meslek dalı olduğu kabul edilerek üst düzeyde araştırma ve geliştirme çalışmaları yapılmalıdır. Halı imalatçılarına, metrekare bazında halı miktarı ve işçi sayısına göre vergi muafiyetleri tanınmalıdır. Halı ve kilimin bir kültür ürünü olduğu göz önünde bulundurulmalıdır.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder